Yaşam Sanatı ve Japonlar

5 min readOct 13, 2022

Daha önce yazdığım yazılardan farklı olarak ve aynı zamanda bir şeyler yazmak isteğimin durulması amacıyla sizlere biraz yaşam felsefesinden ve bu yaşam felsefesinin temelini oluşturan Japon felsefesinin detaylarından bahsetmek istiyorum.

Yazıyı kaleme almadan önce benim için hatırlatıcı, okuyucular için ise öğretici bir yazı olsun isteğiyle Japon yaşam felsefesini kısa bir anlatımla yazmaya çalışacağım.

Japonları hepimiz çekik gözlü küçük insanlar olarak biliyoruz. Dış görünüşleri itibariyle dünya insanlarından biraz daha farklı görünseler de gerçekte onları bizden farklı kılan temel şey yaşam felsefeleri. Bu felsefe anlayışını sekiz adet ana başlıkta toplamayı başarmışlar ve hayatlarında uygulayarak uzun ve sağlıklı bir ömür sürmenin tecrübesine erişmişler:

1-Kintsugi (Kusuru Kabulleniş/Kucaklayış):

Kintsugi Sanatından Bir Porselen Kase (Kusurlarla var olmak)

İnsanoğlunun yaratılışında kontrolü zor olan bir istek mevcut; kusursuzluk/kusursuzluğu bulma ihtiyacı. Bu kendimiz için aradığımız bir yeti olsa da karşımızdaki için de aynı şeyi arıyoruz. Herkesin kusurları ile var olduğu gerçeğini asla kabul etmiyoruz. İşte burada Japonlar bir felsefe anlayışı geliştirdiler. Buna da “Kintsugi” adını verdiler. Normalde bu bir sanat aslında. Kırılan porselen çömleklerin onarılması ile alakalı bir sanat. Kırılan porselenlerin bazı parçaları çok küçük ebatlarda olduğu için asla yeri dolmuyor. Kırılan bu yer porselen tozu ile dolduruluyor. Böylece porselenin yaşamımızdaki kullanımı devam ederken, kırılan porselenin tozla yapıştırılan kısımları porselen üzerinde bir kusur gibi görünür kalıyor. Buna da kusurları ile kabulleniş deniyor. Kusurlarımızı bilir buna göre yaşarsak muhakkak mutlu olacağımız, diğer insanlarla kurduğumuz diyaloglarda kusursuzu aramak ihtiyacından sıyrılacağımız anlamı çıkıyor.

Bu felsefeye atıfta bulunan bir sözü de buraya yazmak doğru olacak: “Dünya herkesi kırıyor ve sonra bazıları o kırık yerlerden daha güçlü çıkıyor.” (Ernest Hemingway)

2-Wabi-Sabi (Mükemmelden Ayrılma):

Japonların Kintsugi felesefesine çok yakın olan Wabi-Sabi felsefesi temelde mükemmelik saplantısını zihnimizde yok etmeyi amaçlar. Wabi kelimesi: Mütevazı sadeliğin zarif güzelliği (Türkçeye tercüme ederken en yakın anlam bu çıkıyor), Sabi kelimesi: zamanla gelen bozulma anlamlarının birleşimi şeklinde ifade ediliyor. Aslında Türkçede buna biz yıllanmışlık diyoruz. Babaannelerimizin yüzünde okuduğumuz dünyayı kabulleniş halinin ta kendisi. Başımıza gelen her şeyin güzel ve gerekli olduğu teslimiyeti.

3-Shinrin Yoku (Doğa İle Arınma):

Burada asıl amaç doğanın bir parçası olduğumuzun farkında olmak. Yeşilin insan vücudundaki pozitif etkisi. Doğa ile iç içe olmanın huzuru… Hepimiz işlerimiz iyi gitmediğinde ya da yoğun bir stres içinde kaldığımızda ayaklarımız bizi istemsizce yürüyüşe çıkarır. Hele bir de yakınlarımızda bir orman varsa muhakkak gider biraz ormanı dinler, temiz havayı solur rahatlamış olarak geri döneriz. İşte Japonlar da tam bundan bahsediyor. Parçası olduğumuz doğanın içinde zaman zaman var olmamız gerekliliği. Bence deneyin gerçekten çok etkili. Eğer okumak isterseniz bununla ilgili de bir kitap yazılmış. Kaynak kısmında belirttim.(İyi okumalar.)

4-Ichigo Ichie (Şimdiye Sığınış):

Bu beni en çok etkileyen düşüncelerden biri ve kesinlikle tüm insanlığın mevcudunu bir sonraki an için hazırlaması adına uygulaması gerekir. Burada anlatılmak istenen tam olarak; anı yaşa! Biraz daha süsleyerek anlatmak gerekirse, ‘Şu anda deneyimlediğimiz her ne ise bir daha yaşanmayacak’. Her ne yapıyorsanız yapın o yaptığınız an kıymetlidir ve yaşanan her ne ise bir daha aynısı olmayacak. Bu yüzden Japonlar yemek yerken, uyurken, yürürken velhasıl tüm fiziksel eylem içerisindeyken muhakkak anı yaşarlar. Her an kıymetlidir ve her an özeldir. Biraz daha teknik detay vermem gerekirse Japonlar için bu felsefenin açılımı tam olarak şu şekildedir: İchi-go ichi-e; “Sadece şimdilik ve ömür boyu bir kez”.

5-Hara Hachi Bu (Gerektiği Kadar ile Yetinmek):

Konfüçyüs’ün öğreti olan bu düşünme biçimi aslında yemek kültürü ile alakalı olsa da insanın yeter miktarla hayatına devam etmesi anlamını da taşımaktadır. Yemek ile alakalı olan kısım da Konfüçyüs şöyle der; boş bir mide ile yemek yemeye başlarsanız midenizin tamamını doldurmayın. Eğer mideniz on birim ise sekiz birimi dolu iki birimi boş kalmalıdır der.

6-Danshari (Arınmak):

Kelimeyi Türkçeye çevirdiğimizde gerçek manada ‘reddetmek’ anlamı çıksa da kelimenin altında üç anlam daha barındırıyor; “ayrı, atmak, ayırmak”. Bu felsefenin amacı hayatınızdaki fazlalıklardan kurtulun. Yoga ve Budizm’in temel öğretilerinden biri olan bu anlayışta, üzerinizdeki fiziksel ve psikolojik yükleri boşaldın/salık verin mantığı yatar. Yani gereksiz olan hiçbir şeyi hayatınıza sokmayın, içinde bulunduğunuz dağınıklığı düzene sokun, maddi arzularınızdan kurtulun.

7-Kaizen- (Daha İyisini Hedefleyiş): Bu düşünce son zamanlarda sıkça duyduğumuz en geniş anlamlı Japon felsefelerinden biridir. Burada asıl amaç, sürekli, sürekli iyileştirme hedeflenir. Kaizen bize “Daha iyi olma konusunda daha iyi olun” der. Kelime olarak iki parçadan doğar. Kai: Değişim, Zen: İyi. Eğer hayatınızda alacağınız kararları uygularken durduğunuz yeri daha iyisi ile değiştiremezseniz kaizen size şunu söyler; değişimi başaramadın. Günlük hayatımızda da bu durum böyledir. Bir önceki günden daha iyi hissetmemizi sağlayacak değişimleri başlatmalıyız. Kaizen felsefesini yaşamımıza uygulamak için birkaç basamağa ihtiyacımız vardır.

Standartlaştırma: Tekrarlanabilir faaliyetler için bir süreç geliştirin.

Ölçüm: Bir işin başlangıcından bitişine kadar olan süreç içerisinde ölçümler gerçekleştirin. Ne zaman başladı, ne zaman bitti gibi hedeflenen süre içerisindeki not alın.

Karşılaştırma: Ölçümleri gerçekleştirmeler ile kıyaslayın.

Yenilik: Aynı işte aynı sonuçlara ulaşmanın farklı yollarını bulun. Bir işi aynı yöntemle sonuçlandırmayın.

Tekrarlama: Birinci adımdan aynı faaliyetleri tekrar edin. Tekrar etmek kararlılığı olgunlaştırır.

8-Ikigai- (Yaşama Sebebi Bulma):

Amaçsız bir hayatın boş bir hayat olduğu gerçeğini savunan bu düşünce birçok Asya kültüründe varlığını sürdürmüştür. Bu yüzden yaşama sebebinizin bir hedefe dayandırılması amaçlanmaktadır. Kelime manası olarak “varlık nedeni” anlamına gelmektedir. Birçok kez içimizde bu durumu sorgular olsak da gerçekte varlık sebebini bulamayan insanlar boşlukta ömür tüketirler. İkigai bize yaşama tutunmak için bir amacımızın var olmasını söyler. Bunu için de birkaç temeli bize sunar:

Sevdiğin şey ( Tutkun ne?)

Dünyanın ihtiyacı (Senin bu dünyadaki görevin ne?)

Hangi konuda iyisin ( Yeteneğin ne?)

Ne yaparak para kazanabilirsin (Mesleğin ne?)

Yazının başında da söylediğim gibi Japonlar farklı görünseler de bir amaçları olan insanlardır. Onlar mutluluğu, doğru ve sağlıklı yaşamayı bunun için de bir disiplinin ihtiyacını fark etmiş ve buna göre yaşamlarını şekillendirmeyi başaran insanlardır.

Hepimiz belli dönemlerde rutinlikten sıkılan, amaçsız kalan, çok küçük etkenlerden dolayı büyük stres yaşayan durumların içinde bulunabiliyoruz. Bu durumların etkilerini azaltmak için genel olarak yapmamız gereken şeyler var. Mutlu olmak için önce kendimiz tanımamız sonra da kendimiz için eyleme geçmemiz gerekmektedir. Eylem için aradığınız enerji içinizde var. İçinizdeki enerjiyi bulun ve kendinizi keşfedin. Hiç bir şey sizden daha önemli değil ve hiç bir şey sizin varlığınız dışında anlam bulamaz.

KAYNAK:

https://www.ruhundoysun.com/yazilar/catlaklardaki-hikaye-kintsugi/

https://www.sanatperver.com/kintsugi-felsefesi-nedir/

https://www.mib.org.tr/kaizen-nedir/

https://emoji.com.tr/ikigai-ne-demek-japon-ideolojisi/

https://venni.com.tr/danshari-nedir

http://www.klasikyoga.com/forum/index.php?topic=2316.0

https://medium.com/t%C3%BCrkiye/ichigo-ichie-%C5%9Fu-an-%C4%B1n-%C3%B6nemini-anlatan-japon-felsefesi-7f2b5d9ed494